Jak założyć fundację?

Większość z nas o działalności fundacji dowiaduje się z gazet i Internetu. Ale co warto wiedzieć o tej działalności? Jakie procedury muszą przejść osoby zainteresowane założeniem fundacji?

Co to jest fundacja?

Powołanie, działalność i cel fundacji są ściśle określone w odpowiednim akcie prawnym ? Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. “O fundacjach”. Sam ustawodawca nie zawarł w ustawie definicji fundacji, ale w odpowiednich artykułach wskazał główne cele, jakim powinny odpowiadać takie organizacje oraz wskazał ich specyfikę. Fundacje są zawsze zakładane w jakimś konkretnym celu. Mogą one mieć charakter społeczny lub gospodarczy.

Aby fundacja mogła działać, musi być wyposażona w majątek, który będzie służył realizacji jej celów. Ponadto fundacja powstaje zawsze z czyjejś inicjatywy – w tym przypadku fundatora, natomiast z chwilą wpisu do KRS fundacja uzyskuje osobowość prawną (może np. zaciągać zobowiązania umowne).

Jak założyć fundację: nasz cel?

Zgodnie z przepisami ustawy o fundacjach, fundacja może być ustanowiona dla realizacji celów służących podstawowemu interesowi Rzeczypospolitej Polskiej, z tym że cele te muszą być społecznie lub gospodarczo użyteczne. Do najważniejszych celów implikowanych brzmieniem ustawy należą m.in:

• ochrona zdrowia,
• rozwój gospodarczy i naukowy
• edukacja i wychowanie
• kultura i sztuka,
• opieka i pomoc społeczna,
• ochrona środowiska,
• opieka nad zabytkami.

Powyższa lista nie wyczerpuje oczywiście wszystkich możliwych celów, a jedynie określa te, które zdaniem ustawodawcy są najistotniejsze. Przy określaniu celów fundacji należy jednak pamiętać, że powinny one mieć charakter publiczny, tzn. nie powinny zaspokajać osobistych interesów jednostki – fundacja powinna działać dla dobra wspólnego. Cel fundacji, jak określono w jej statucie, musi być niedochodowy. Z powyższego wynika, że utworzenie fundacji, np. w celu pomocy finansowej dzieciom wychowującym się w domu dziecka, spełnia wymogi ustawy, natomiast pomoc tylko jednemu dziecku nie spełniałaby kryterium działania dla dobra wspólnego (publicznego).

W tym kontekście należy także zwrócić uwagę, że ustawa o fundacjach pozwala fundacjom na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie służącym realizacji ich celów. Należy pamiętać, że w tym przypadku wartość majątku fundacji przeznaczonego na działalność przedsiębiorczą nie może być niższa niż 1.000 zł. Jeżeli Fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą nie określoną w statucie, musi najpierw dokonać odpowiednich zmian w statucie. Należy dodać, że Rada Ministrów ma możliwość określania zwolnień i ulg w związku z przeznaczeniem zysków z działalności gospodarczej fundacji na zadania statutowe – odbywa się to poprzez wydanie uchwały.

Jak założyć fundację: Kto może zostać fundatorem?

Powyżej zaznaczono, że fundacja powstaje z inicjatywy fundatora, czyli osoby, która ją zakłada. O ile jednak wspomniana ustawa nie definiuje jednoznacznie, czym jest fundacja, o tyle ustawodawca bardzo precyzyjnie wskazał, kto może być fundatorem. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. ustawy “Fundacje mogą być ustanawiane przez osoby fizyczne, bez względu na ich obywatelstwo i miejsce zamieszkania, lub przez osoby prawne mające siedzibę w kraju lub za granicą?

Warto pamiętać, że osoba fizyczna lub prawna (np. firma, szkoła), która zdecyduje się na założenie fundacji, powinna złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego, w którym zawrze niezbędne informacje. W tym przypadku o celu fundacji i jej majątku. Konieczne jest również przygotowanie jego statusu. Ważne jest to, że na tym etapie kończy się rola założyciela ? Powołany Zarząd jest odpowiedzialny za Fundację, jej działalność i powierzony majątek.

Jak założyć fundację: Etapy

Do założenia fundacji i rozpoczęcia jej działalności niezbędne są następujące czynności: akt fundacyjny, fundusz założycielski; statut (określającego organizację i sposób działania fundacji); rejestracja fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Akt fundacyjny

Akt fundacyjny musi być złożony w formie aktu notarialnego lub zawarty w testamencie (jest to jedyny wyjątek, kiedy akt notarialny nie jest wymagany). Jeżeli fundator jest reprezentowany przez pełnomocnika, jego pełnomocnictwo musi mieć również formę aktu notarialnego (art. 99 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 3 ust. 1 ustawy o fundacjach). Należy podkreślić, że akt założycielski musi być w swej treści tożsamy ze statutem fundacji. Jego treść musi być zweryfikowana przed podpisaniem przez fundatorów.

W akcie założycielskim fundator musi określić cel fundacji oraz majątek przeznaczony na jego realizację. Może ona również zawierać inne postanowienia, takie jak nazwa fundacji czy sposoby realizacji celów. W akcie notarialnym fundator może wskazać ministra, który będzie sprawował nadzór nad fundacją. Przy wyborze odpowiedniego ministra należy zapoznać się z głównymi celami fundacji oraz wskazać ministra, z którego sferą działalności są one najbardziej związane. Można to zrobić również na późniejszym etapie tworzenia fundacji, tj. w momencie rejestracji w sądzie.

Fundusz założycielski

Jak wspomniano powyżej, w akcie założycielskim fundator musi określić cel fundacji oraz przeznaczony na nią majątek. Zadeklarowane przez założyciela zasoby muszą umożliwić organizacji rozpoczęcie działalności. Aktywa te stają się tzw. funduszem założycielskim. Zgodnie z art. 3 ust. 3 u.f.a. fundusz fundacyjny mogą stanowić: pieniądze, papiery wartościowe oraz rzeczy ruchome i nieruchomości, przeznaczone dla fundacji. Minimalna wysokość funduszu fundacyjnego będzie zależała od tego, czy fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą, czy też nie. W przypadku fundacji, które nie zamierzają prowadzić działalności gospodarczej, ustawa nie określa, jaka powinna być minimalna wartość składników majątkowych. Warto jednak podkreślić, że fundacja nie może zostać całkowicie pozbawiona majątku, gdyż jest to podstawa do jej likwidacji. Natomiast w przypadku, gdy fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą, wartość majątku fundacji przeznaczonego na działalność gospodarczą nie może być niższa niż 1 000 zł.

Statut

W przypadku fundacji statut spółki jest sporządzany i przyjmowany przez fundatora. Może on również udzielić pełnomocnictwa w tym zakresie innej osobie. Fundacje działają na podstawie statutu i ustawy o fundacjach. Statut jest pisemnym potwierdzeniem zasad funkcjonowania fundacji, wyznacza granice, na których organizacja opiera swoją działalność. Statut jest więc źródłem prawa wewnętrznego obowiązującego fundację. Zgodnie z art. 5 Prawa fundacyjnego, statut powinien zawierać następujące elementy: nazwę, siedzibę i majątek fundacji, cele fundacji, zasady, formy i zakres działania fundacji, skład i organizację zarządu, tryb powoływania oraz obowiązki i prawa organu i jego członków. Ponadto statut może zawierać inne postanowienia, w szczególności (jest to wyliczenie przykładowe), dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację, dopuszczalności i warunków połączenia fundacji z inną fundacją, zmiany celu lub statutu fundacji, powoływania innych organów fundacji niż zarząd. Umowa spółki staje się prawnie wiążąca po zatwierdzeniu przez sąd.

Rejestracja fundacji w krajowym rejestrze sądowym

Aby rozpocząć działalność, fundacja musi uzyskać status osoby prawnej. W tym celu musi być zarejestrowana w Rejestrze Stowarzyszeń, Organizacji Publicznych i Zawodowych, Fundacji i Zakładów Opieki Zdrowotnej, prowadzonym przez Wydział Sądu Rejonowego – Krajowego Rejestru Sądowego w miejscu siedziby fundacji. Z drugiej strony, jeśli fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą, musi być również wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Należy pamiętać, że na złożenie wniosku o rejestrację fundacji mamy 7 dni od dnia podpisania aktu notarialnego, czyli od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie uzasadniające rejestrację. Obowiązek ten spoczywa na fundatorze/fundatorach (lub jego/jej upoważnionym przedstawicielu) lub na Zarządzie Fundacji. Dlatego też konieczne jest wypełnienie odpowiednich formularzy oraz przygotowanie niezbędnych dokumentów i załączników.

Wniosek o rejestrację fundacji w KRS powinien być złożony na urzędowych formularzach

• KRS-W20 jest podstawowym formularzem zawierającym podstawową treść wniosku przeznaczonego do rejestracji fundacji – jej nazwę, siedzibę, itp. Na pierwszej stronie głównego formularza znajduje się krótka instrukcja, którą należy wypełnić. 
• KRS-WK – formularz wniosku o rejestrację członków zarządu;
• KRS-WK – formularz wniosku o rejestrację członków organu kontroli wewnętrznej;
• KRS-WF – dotyczący danych o fundatorach;
• KRS-WM – przeznaczony do wskazania przedmiotu działalności, a tym samym do wpisania fundacji do rejestru przedsiębiorców. Składa się go tylko wtedy, gdy organizacja ma w swoim statucie możliwość prowadzenia działalności gospodarczej i chce rozpocząć tę działalność bezpośrednio po rejestracji. W formularzu należy dokładnie określić kody działalności gospodarczej, którą fundacja zamierza prowadzić. Muszą one być identyczne z działalnością gospodarczą określoną w przepisach. Jeśli sąd znajdzie w tym zakresie błędy, to albo zwróci wniosek o wpis fundacji do KRS, albo wpisze fundację do KRS, ale organizacji nie zostanie nadany numer NIP. Wówczas konieczne będzie złożenie kolejnego wniosku o wpisanie prawidłowych kodów PKD do Krajowego Rejestru Sądowego, za co trzeba będzie uiścić dodatkową opłatę sądową.

Inne formularze należy złożyć, jeżeli fundusz został utworzony w wyniku połączenia lub podziału (KRS-WH) lub jeżeli fundusz zapewnia jednostki lokalne (KRS-WA).

Dokumentami, które należy dołączyć do wniosku o rejestrację nowo powstałej fundacji są:

1. akt założycielski fundacji, sporządzony w formie notarialnej lub testament o ustanowieniu fundacji – w przypadku ustanowienia fundacji testamentem;
2. oświadczenie wskazujące właściwego ministra nadzorującego, jeżeli nie zostało to zawarte w akcie założycielskim; 
3. statut fundacji podpisany przez fundatora (w trzech egzemplarzach); 
4. decyzje o powołaniu organów zarządzających fundacją;
5. potwierdzenie wniesienia opłaty za wpis do KRS.

Jeżeli fundacja rejestruje również działalność gospodarczą, musi dodatkowo złożyć

• podpisy osób uprawnionych do reprezentowania fundacji, 
• notarialnie poświadczone lub uwierzytelnione przed sędzią lub urzędnikiem sądowym; 
• zgłoszenie identyfikacyjne do urzędu skarbowego (formularz NIP-2), ze wskazaniem właściwego naczelnika US; wniosek o wpis do rejestru REGON (formularz RG-1)

Wszystkie dokumenty muszą być złożone w oryginałach lub w kopiach poświadczonych notarialnie. Wniosek składa się z jednego oryginalnego egzemplarza formularzy i dokumentów oraz trzech egzemplarzy umowy spółki, gdyż zostaną one przesłane do organów nadzoru, tj. właściwego ministra i starosty.

Koszty rejestracji fundacji

Rejestracja Fundacji kosztuje 250,00 zł. Rejestracja fundacji prowadzącej działalność gospodarczą podlega opłacie sądowej w wysokości 600 zł (500,00 zł za wpis do Krajowego Rejestru Sądowego Przedsiębiorców oraz 100,00 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).

Czas rejestracji fundacji

Czas rejestracji fundacji waha się od 1 miesiąca do 3 miesięcy.

Korzyści związane z funkcjonowaniem fundacji

Prowadzenie działalności gospodarczej za pośrednictwem fundacji pozwala na osiągnięcie pewnych korzyści podatkowych. W pierwszej kolejności należy zauważyć, że dochody fundacji (jako dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, wychowawcza, środowiskowa oraz w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej – w zakresie ukierunkowanym na te cele) są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie z CIT dotyczy tylko tych środków, które zostaną przeznaczone na cele statutowe, dlatego bardzo ważne jest, aby właściwie określić te cele i wydatkować środki w sposób, który je zrealizuje. Ponadto, osoby fizyczne mogą odliczyć od dochodu darowizny przekazane na rzecz fundacji posiadających status organizacji pożytku publicznego. Co ważne, fundacja, która otrzymuje pieniądze, ruchomości lub prawa majątkowe w drodze spadku, zapisu lub darowizny, nie płaci podatku od spadków i darowizn. Taka kapitalizacja fundacji nie podlega podatkowi od spadków i dochodów.

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie fundacji staje się więc niezwykle korzystną formą aktywności dla tych, którzy chcą inwestować swoje środki na cele społecznie użyteczne i jednocześnie czerpać z tego korzyści podatkowe.