Spis treści
Franczyza – prowadzenie działalności pod marką innej firmy. Już istniejąca firma (franczyzodawca) daje innemu podmiotowi (franczyzobiorcy) pozwolenie na używanie swojej nazwy, logo, technologii lub know-how. Oczywiście, nie robi tego tak po prostu. W zamian za to otrzymuje odpowiednie wynagrodzenie.
Ważne jest to, że zaczynasz swoją działalność pod nadzorem bardziej doświadczonych partnerów. Zazwyczaj na samym początku masz już zagwarantowaną grupę klientów i nie musisz budować swojej marki od podstaw. Otrzymujesz od franczyzodawcy gotowy render biur, placówek itp. Oto przykłady: Sklepy Żabka, Delikatesy Centrum, Carrefour Express, restauracje McDonald’s i Telepizza, sklepy alkoholowe Al Capone, hipermarkety PSB Mrówka, salony optyczne Vision Express – można by tak jeszcze długo wymieniać. Zdecydowana większość takich sklepów to właśnie franczyzy.
Jakie są rodzaje franczyzy?
Istnieje wiele odmian systemu franczyzowego. Różnią się one m.in. skalą wsparcia udzielanego franczyzobiorcy czy rodzajem prowadzonej przez niego działalności. Niektóre rodzaje franczyzy są przeznaczone tylko dla osób, które mogą zagwarantować pewien poziom inwestycji na początku.
Franczyza handlowa (dystrybucyjna)
W tym modelu franczyzodawca zapewnia Ci dostęp do produktów i podstawową wiedzę na temat ich dystrybucji. Będziesz mógł korzystać ze znaków towarowych franczyzodawcy i zdobyć dodatkowe know-how w zakresie szeroko rozumianej sprzedaży. Chodzi tu przede wszystkim o szkolenia z zakresu obsługi klienta i szkolenia pracowników. Dowiesz się, jak dobrać odpowiedni asortyment i sprzedawać go, wykorzystując m.in. wiedzę i doświadczenie franczyzodawcy w zakresie wizualizacji pomieszczeń, odpowiedniego układu i oświetlenia produktów. Będziesz miał również dostęp do szkoleń z zakresu marketingu. Obejmuje to programy lojalnościowe i organizację zaawansowanych wydarzeń marketingowych. W wielu przypadkach będziesz miał możliwość korzystania z materiałów promocyjnych firmy, pod której skrzydłami działasz. Ten model współpracy często występuje na stacjach benzynowych, w dużych placówkach handlowych, aptekach czy dużych sklepach odzieżowych.
Franczyza koncepcji działalności
Ten rodzaj franczyzy jest zaprojektowany tak, aby Twój biznes był niemal w 100% podobny do franczyzodawcy. Otrzymujesz prawo do korzystania z najważniejszych marek, pełne wsparcie w zakresie obsługi klienta, merchandisingu i marketingu. Merchandising w skrócie to zespół działań, związanych głównie z aranżacją wnętrz i prezentacją produktów, które mają na celu przyciągnięcie uwagi klientów i zwiększenie sprzedaży w sklepie.
Co zapewnia franczyzowy koncept działalności wykraczający poza wyżej wymieniony standard? Dodatkowo otrzymasz szkolenie na temat ogólnej filozofii biznesowej franczyzodawcy. W takim przypadku często dostarczany jest tzw. podręcznik operacyjny, w którym krok po kroku przeczytasz, jak Twoja firma powinna funkcjonować w poszczególnych obszarach. Po spełnieniu wszystkich standardów i wprowadzeniu odpowiednich procedur, klient nie będzie w stanie odróżnić Twojej placówki franczyzowej od tej należącej do właściciela marki.
Franczyza usługowa
Jest to rodzaj franczyzy niemal identyczny z opisaną powyżej franczyzą handlową. Jedyna różnica polega na tym, że sprzedajesz usługi, a nie produkty. Tak więc, to co otrzymujesz od franczyzodawcy to niezbędny know-how do prowadzenia Twojego punktu usługowego, czyli wszystkie przepisy, dostęp do niezbędnego oprogramowania lub wymagania i procedury do świadczenia danej usługi. Franczyzy usługowe działają na zasadzie m.in. lokali gastronomicznych, hoteli, franczyzy w dziedzinie edukacji czy finansów.
Master franczyza
W tym modelu otrzymujesz licencję nie tylko na korzystanie z zasobów franczyzodawcy, ale także na rozwijanie w jego imieniu sieci sprzedaży na określonym terytorium. Może to być obszar, a nawet cały kraj. Będziesz mógł sprzedawać licencje innym firmom i kontrolować ich rozwój. Otrzymasz większy stopień autonomii w podejmowaniu decyzji biznesowych. To wyjaśnia, dlaczego ten rodzaj franczyzy jest zarezerwowany tylko dla dużych graczy. W tym przypadku z franczyzobiorcy awansujesz na poważnego partnera biznesowego. Możesz również rekomendować zmiany w funkcjonowaniu sieci franczyzowej i wprowadzać je po uprzednim omówieniu i zatwierdzeniu przez franczyzodawcę.
Zalety i wady franczyzy
Franczyza, tak jak każda inna działalność gospodarcza, ma swoje plusy i minusy. Przed podjęciem współpracy z franczyzodawcą i otwarciem tego typu biznesu, warto rozważyć główne wady i zalety.
Franczyza zapewnia bezpieczeństwo
Dla większości ludzi najważniejszą korzyścią z franczyzy jest poczucie bezpieczeństwa przy prowadzeniu biznesu. Jeśli działasz w ramach sprawdzonego i dobrze funkcjonującego biznesu, to już od pierwszego dnia masz grupę klientów, które znają i ufają marce, którą reprezentujesz.
Dostęp do wiedzy
Kolejną zaletą jest możliwość szybkiego zdobycia doświadczenia. Otrzymujesz dostęp do know-how, którego zdobycie zajęłoby Ci lata, gdybyś prowadził firmę na własną rękę.
Stałe wsparcie ze strony specjalistów
Ważne jest, aby mieć wsparcie, przynajmniej w zakresie wyboru asortymentu i polityki cenowej. Centrale dużych firm mają zazwyczaj całe zespoły analityków i marketingowców. Stale monitorują aktualne trendy i zmiany na rynku, a następnie rekomendują konkretne działania w skali całego województwa lub kraju. Dzięki temu możesz być o krok przed konkurencją.
Jakie są wady franczyzy?
Brak pełnej swobody działania
Musisz wziąć pod uwagę, że w systemie franczyzowym Twoja niezależność i kreatywność może być mocno ograniczona. Jest to szczególnie istotne, gdy pojawiają się problemy i chcesz ratować firmę nietypowymi działaniami. Franczyzodawca może zabronić Ci samodzielnie działać i blokować tego typu samodzielne akcje.
Określony czas w umowie franczyzowej
Kolejną wadą jest określony czas w umowie franczyzowej. Niestety, nigdy nie można być pewnym, że zostanie ona przedłużona. Biorąc pod uwagę zainwestowane pieniądze i czas poświęcony na rozwój biznesu, taka niepewność jest bardzo niekomfortowa.
Problemy, nie z Twojej winy
Na koniec warto wspomnieć o sytuacji odwrotnej – kiedy to franczyzodawca ma problemy finansowe. Ma to natychmiastowy wpływ na jej franczyzobiorców.
Ile kosztuje franczyza?
Firmy franczyzowe, takie jak McDonald’s, wiążą się z dużymi inwestycjami. Jednak w przypadku wielu franczyz wystarczy nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Takie środki wystarczą, by rozpocząć działalność np. w sektorze finansowym. Jedna z największych sieci agencji płatniczych w Polsce, Monetia, wymaga jedynie 650 zł opłaty za rozpoczęcie działalności. Jednocześnie należy doliczyć do tego koszty takie jak zakup sprzętu IT, instalacja sejfu czy zakup materiałów biurowych.
Opłata początkowa w sieci Fresh Pizza wynosi 5000 zł. Ponadto konieczne jest posiadanie (wynajem) lokalu o odpowiedniej wielkości, przystosowanego do prowadzenia działalności gastronomicznej. Jego wyposażenie będzie kosztowało od 20 000 do 70 000 zł.
Ciekawym pomysłem na biznes jest otwarcie pralni. Taką franczyzę oferuje na przykład firma 5aSec. Jest to dynamicznie rozwijająca się sieć, która posiada już ponad 130 placówek w Polsce, w tym 15 franczyzowych. Opłata wstępna wynosi 10.000 zł. Ponadto franczyzobiorca musi zainwestować w wyposażenie lokalu (najlepiej zlokalizowanego w dużym centrum handlowym) oraz w pralki zgodnie z wytycznymi EBS (European Best Services). Maszyny te wiążą się z inwestycją o wartości ok. 250 tys. zł.
Franczyza McDonald’s – jak to wygląda w praktyce?
McDonald’s jest dla wielu z nas modelowym przykładem franczyzy. Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że właściciel McDonalda sam wyszukuje miejsce na lokal. Franczyzobiorca jest jedynie operatorem restauracji. To dlatego, że McDonald’s zarabia większość swoich pieniędzy na czynszach, a nie na hamburgerach i frytkach. Na jedzeniu zarabiają franczyzobiorcy.
Harry J. Sonneborn, pierwszy dyrektor generalny McDonald’s Corporation, powiedział: “Działamy w branży nieruchomości. Jedynym powodem, dla którego sprzedajemy hamburgery, jest to, że przynoszą one przychody dla franczyzobiorców.”
McDonald’s wie, jak musi działać ich restauracja, aby przynosiła zyski. Franczyzobiorca otrzymuje wszystko niby gotowe, ale żeby zostać franczyzobiorcą tej marki, musisz naprawde sie postarac. Współpraca z McDonald’s rozpoczyna się od złożenia aplikacji wraz z CV i listem motywacyjnym. Następnie kandydat musi spotkać się z działem franczyzy i działem finansowym. Ostateczna rozmowa kwalifikacyjna odbywa się z najwyższym kierownictwem firmy. Sam proces rekrutacji trwa około 15 miesięcy, z czego 12 miesięcy spędza się w restauracjach McDonald’s.
Ile kosztuje franczyza McDonald’s?
Początkowa opłata licencyjna wynosi 45.000 USD. Musisz również wpłacić depozyt zabezpieczający przyszłe opłaty w wysokości $15,000. Koszt pozyskania wszystkich niezbędnych pomieszczeń, mebli i wyposażenia szacowany jest na kwotę od 3 mln zł do 4,8 mln zł. Aby móc prowadzić restaurację McDonald’s, franczyzobiorca musi zorganizować znaczną kwotę pieniędzy. 60% wydatków mogą pochodzić z kredytu bankowego, a pozostałe 40%, muszą być środki własne. Ponadto, aby zostać franczyzobiorcą, trzeba być osobą fizyczną. Wszystkie rodzaje działalności, spółki nie do przyjęcia. Umowa zawierana jest zazwyczaj na okres 20 lat. Niestety, nie ma gwarancji, że zostanie ona przedłużona. Jeden franczyzobiorca może posiadać wiele restauracji, ale wtedy na każdą z nich podpisywana jest osobna umowa. W Polsce mamy około 371 restauracji franczyzowych McDonald’s prowadzonych przez 69 franczyzobiorców. Z czego wynika, że jeden franczyzobiorca wykupił licencję na 5,3 restauracji McDonald’s.
Franczyza Żabka – co warto wiedzieć przed rozpoczęciem działalności?
Zupełnie innym biznesem jest sieć sklepów Żabka. W tej franczyzie potrzebujesz tylko 5000 zł na wkład własny. Jak w praktyce wygląda franczyza Żabka? Po złożeniu aplikacji odbędą się dwie rozmowy kwalifikacyjne. Pierwsza z nich jest ogólna, a druga bardziej szczegółowa. Kandydaci, którzy przeszli rozmowę kwalifikacyjną muszą odbyć serię szkoleń. Trwa to około dwóch tygodni. Następnie podpisywana jest umowa o współpracy. Po podpisaniu umowy otrzymają Państwo umeblowany i w pełni wyposażony sklep. Dodatkowo otrzymasz wsparcie logistyczne, marketingowe oraz zestaw niezbędnych szkoleń. Podobnie jak w McDonald’s, tylko jedna osoba może być franczyzobiorcą w jednym sklepie. Towary dostarczane są przez pięć centrów logistycznych działających na terenie całego kraju.
Ile można zarobić na franczyzie w Żabce?
Lokalizacja odgrywa bardzo ważną rolę w tym biznesie. Żabka podaje jednak, że marża w ich sieci wynosi co najmniej 5%. Niestety nie ma informacji, czy jest to minimalna marża na towarach, czy ostateczna marża całego sklepu. Nawet jeśli przyjmiemy, że jest to marża całego sklepu, to przy założeniu, że średni miesięczny obrót będzie około 100 tys. zł, możemy szybko obliczyć, że trzeba się nieźle napracować, żeby zarobić średnią pensję.
Decydując się na współpracę z Żabką należy również wziąć pod uwagę ile jest sklepów w okolice. Otwarcie nowego sklepu jest bardzo proste, że praktycznie z dnia na dzień w sąsiedztwie jednego z nich mogą pojawić się dwa nowe sklepy. Wtedy obroty spadają i biznes przestaje być w ogóle opłacalny.
Dlatego przy wyborze franczyzodawcy warto przeanalizować zalety i wady prowadzenia danej sieci franczyzowej. Na szczęście liczba dostępnych konceptów franczyzowych jest ogromna i nie trzeba się spieszyć z wyborem.
Podsumowanie
Jak widać, są plusy i minusy prowadzenia własnego biznesu pod skrzydłami znanej marki. Niezależnie od tego czy jest to twój własny pomysł, czy franczyza, zawsze wymagane jest pełne zaangażowanie i poświęcenie. Są to cechy niezbędne do prowadzenia biznesu. Z drugiej strony, faktem jest, że wraz z tymi cechami, masz możliwość spełnienia swoich marzeń.
